Met de komst van het internet is het zoveel gemakkelijker geworden om digitale bestanden te verspreiden. Voor het grootste deel is dat een heel goede evolutie maar er zijn soms ook enkele brow-raising neveneffecten. Één van de evoluties die versneld is onder invloed van het vrijelijk beschikbaar zijn van gedigitaliseerde informatie is de opkomst van de gratis lettertypes en het is precies daaraan dat ik dit stukje wil wijden.
Op de site van Jacob Cass vond ik een artikeltje over de twintig lettertypes waarmee elke designer zijn carrière kan starten. In een slechts per definitie niet-exhaustieve lijst van lettertypes somt Jacob inderdaad de classics onder de lettertypes op: Bodoni, Didot, Helvetica (Neue), Univers en nog zestien anderen. Een interessante lijst die volgens mij zeker het bekijken waard is voor elke beginnende designer.
Wat me echter nog meer opviel aan het artikel was zijn inleiding, waarin hij het volgende citaat van Keith Tam gebruikt:
I don’t feel comfortable with the idea of students downloading free fonts off the ’net for their projects. More often than not they end up using something poorly made without even realising that it is not a “professional quality” font. It’s dangerous. It’s such a bad influence for them because they’ll end up thinking that fonts are free and anyone can make fonts. Not a good idea. I think it’s a typography instructor’s duty to teach their students how to discern the differences between well and poorly made typefaces, and about the legalities of typeface licensing.
Ik moet eerlijk toegeven dat ik al langer een nogal uitgesproken mening had over gratis lettertypes, maar het ging dan meer over een gut feeling dan over een geopenbaard inzicht. Dat gratis lettertypes vaak slecht gekernd zijn, weinig of geen ligaturen bevatten en dat de diakritische tekens nogal eens ontbreken zijn maar enkele van de reeks beperkingen van zo’n niet-professionele lettertypes.
Het grootste probleem is voor mij echter niet dat Jan Modaal die gratis lettertypes wilt gebruiken. By all means: do. Go Jan! De meeste mensen krijg je toch niet aan hun verstand dat een Comic Sans of Arial eigenlijk al te vaak verschrikkelijke dingen zijn. Maar dat hoeft ook niet. Een veel groter probleem heb ik met het feit dat in het kunstonderwijs blijkbaar ook, vaak zonder meer uitleg, gebruik gemaakt wordt van gratis lettertypes. En het is daarover dat het citaat van Keith Tam eigenlijk gaat: het gros van de studenten—dat meestal meer met beelden dan met typografie bezig is—krijgt het gevoel dat die gratis lettertypes even goed zijn als hun professionele varianten. De waarde van de kunst van het letterzetten wordt helemaal gereduceerd tot een gratis download: “waarom zou ik betalen voor iets dat ik ook gratis kan hebben?”
Veel (mede)studenten krijgen zo het gevoel dat lettertypes gewoon dingen zijn. Een soort entiteiten op zich, die vrijelijk beschikbaar zijn. Zonder te beseffen dat professionele lettertypes heel vaak de vrucht zijn van enkele jaren studie en werk. De vrucht van het zoeken naar de perfecte balans tussen contrast, compositie, leesbaarheid, frivoliteit en wiskunde. In mooie lettertypes komt alles zo mooi samen en ik vind het zo’n spijtige zaak dat daar soms zo weinig aandacht aan wordt besteed.
Lettertypes zijn zeker belangrijk en zou ook altijd gaan voor professionele betaalde fonts. Goed artikel!
gr. Mark